Bảo trì, bảo dưỡng hệ thống bét phun tưới cỏ tự động

I. Giới thiệu chung

1. Tầm quan trọng của hệ thống tưới tự động

Trong công tác chăm sóc cảnh quan, đặc biệt là thảm cỏ trong các khu đô thị, công viên, sân vận động, khuôn viên cơ quan, biệt thự…, việc duy trì độ ẩm cần thiết cho cỏ là yếu tố quyết định đến sự sinh trưởng, phát triển và tính thẩm mỹ. Hệ thống bét phun tưới cỏ tự động ra đời nhằm đảm bảo khả năng tưới đều, đúng thời điểm, tiết kiệm nước và nhân công.

Tuy nhiên, để hệ thống hoạt động ổn định và hiệu quả lâu dài thì công tác bảo trì, bảo dưỡng định kỳ là điều không thể thiếu.

2. Mục tiêu của công tác bảo trì

• Đảm bảo hệ thống hoạt động liên tục, ổn định và hiệu quả.

• Ngăn ngừa sự cố bất ngờ gây hư hỏng hệ thống hoặc ảnh hưởng đến chất lượng thảm cỏ.

• Tăng tuổi thọ thiết bị, giảm chi phí sửa chữa và thay thế.

• Đảm bảo tiết kiệm nước, điện và tối ưu hóa hoạt động tưới tiêu.

---

II. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của hệ thống bét phun tưới cỏ tự động

1. Cấu tạo hệ thống

Hệ thống bét phun tưới cỏ tự động bao gồm các bộ phận chính sau:

• Bét phun (Sprinkler head): Loại pop-up hoặc cố định, với góc tưới và lưu lượng phù hợp từng khu vực.

• Đường ống dẫn nước: Bao gồm ống chính, ống nhánh (PVC, HDPE hoặc PPR).

• Van điện từ (solenoid valve): Đóng/mở tự động theo lập trình.

• Bộ điều khiển trung tâm (controller): Lập trình thời gian, chu kỳ, và vùng tưới.

• Cảm biến (nhiệt độ, độ ẩm, mưa): Giúp điều chỉnh hoạt động tưới phù hợp thời tiết.

• Hệ thống lọc nước (nếu cần).

• Bơm tăng áp (đối với hệ thống không có đủ áp lực nước đầu vào).

2. Nguyên lý hoạt động

Hệ thống hoạt động theo lập trình sẵn của bộ điều khiển trung tâm. Khi đến thời điểm được cài đặt, van điện từ sẽ mở, bét phun bật lên (nếu là loại pop-up) và tưới nước trong thời gian định trước. Hệ thống cảm biến sẽ tự điều chỉnh hoặc hủy chu kỳ tưới nếu phát hiện trời mưa hoặc độ ẩm đủ cao.

---

III. Nội dung công tác bảo trì, bảo dưỡng hệ thống

Việc bảo trì hệ thống bét phun được chia thành 3 nhóm chính: kiểm tra định kỳ, vệ sinh, làm sạch, và sửa chữa, thay thế.

1. Kiểm tra định kỳ

a. Tần suất kiểm tra

• Hàng tuần: Kiểm tra trực quan hoạt động tưới, các điểm bét có bị nghẹt hay không phun.

• Hàng tháng: Kiểm tra toàn bộ van, bộ điều khiển, áp suất hệ thống.

• Hàng quý: Kiểm tra hệ thống đường ống, mối nối, cảm biến.

• Hàng năm: Đại tu, kiểm tra toàn bộ hệ thống điện – nước, bộ lọc, bơm…

b. Nội dung kiểm tra

• Các bét phun có hoạt động đồng đều không?

• Có rò rỉ nước tại các khớp nối, ống dẫn không?

• Van điện từ có đóng/mở đúng thời gian không?

• Bộ điều khiển có sai lệch lập trình không?

• Áp lực nước có ổn định không?

• Cảm biến có phản hồi đúng?

2. Vệ sinh, làm sạch thiết bị

a. Vệ sinh đầu bét phun

• Tháo rời và ngâm trong dung dịch tẩy nhẹ để loại bỏ cặn bẩn, rong rêu.

• Dùng bàn chải mềm vệ sinh đầu bét, kim thông lỗ nếu bị nghẹt.

b. Làm sạch bộ lọc

• Xả lọc đầu nguồn định kỳ (1-2 tuần/lần) tùy theo chất lượng nước.

• Thay bộ lọc khi thấy dấu hiệu nứt, rách hoặc không còn hiệu quả.

c. Vệ sinh van và đường ống

• Xả van, đường ống định kỳ để tránh đóng cặn.

• Bơm nước áp lực cao (nếu cần) để đẩy trôi rong rêu, cặn bẩn trong ống.

3. Sửa chữa, thay thế thiết bị hỏng

• Thay đầu bét phun nếu bị vỡ, xì nước, hoặc phun không đều.

• Thay van điện từ nếu không hoạt động, rò rỉ nước hoặc có tiếng ồn lớn.

• Sửa hoặc thay bộ điều khiển trung tâm khi bị lỗi chương trình, mất nguồn, hoặc không nhận cảm biến.

• Sửa đường ống khi bị xì nước, nứt gãy do áp lực hoặc tác động bên ngoài.

• Thay cảm biến nếu báo sai hoặc không phản hồi.

---

IV. Quy trình bảo trì hệ thống

Dưới đây là quy trình chuẩn để bảo trì toàn bộ hệ thống bét phun tưới tự động:

Bước 1: Khảo sát hiện trạng

• Kiểm tra bản vẽ hệ thống (nếu có).

• Ghi nhận khu vực có dấu hiệu hư hỏng, bét phun hoạt động bất thường.

Bước 2: Ngắt nguồn điện và nước

• Đảm bảo an toàn trước khi tháo lắp, vệ sinh thiết bị.

Bước 3: Vệ sinh thiết bị

• Vệ sinh đầu bét, lọc, van điện từ và các phụ kiện liên quan.

Bước 4: Kiểm tra kỹ thuật

• Kiểm tra hoạt động từng bét.

• Đo áp lực nước tại các điểm khác nhau.

• Kiểm tra chức năng cảm biến và bộ điều khiển.

Bước 5: Sửa chữa, thay thế thiết bị hỏng

• Ghi nhận các vị trí thay thế.

• Tiến hành sửa chữa hoặc thay thiết bị theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật.

Bước 6: Lập trình và chạy thử hệ thống

• Cài đặt lại bộ điều khiển theo nhu cầu thực tế (giờ tưới, thời lượng…).

• Chạy thử toàn hệ thống ít nhất 2 chu kỳ.

Bước 7: Bàn giao và lập biên bản

• Báo cáo tình trạng hoạt động, liệt kê vật tư thay thế.

• Lập biên bản xác nhận giữa đơn vị bảo trì và chủ đầu tư.

---

V. Một số sự cố thường gặp và cách khắc phục

---

VI. Lưu ý khi bảo trì hệ thống bét phun tự động

• Luôn ngắt nguồn điện và khóa van nước trước khi sửa chữa.

• Sử dụng phụ kiện, linh kiện chính hãng để thay thế.

• Ghi chép lịch sử bảo trì để theo dõi hiệu quả và hẹn lần bảo trì tiếp theo.

• Tránh dùng hóa chất tẩy mạnh làm hư hỏng nhựa hoặc gioăng cao su.

• Đào tạo nhân sự vận hành có hiểu biết cơ bản về hệ thống.